Cliëntparticipatie
Vanuit ENSO Health zijn we overtuigd van de toegevoegde waarde van het cliëntperspectief. Dit is essentieel om een verandering duurzaam door te voeren. Het recent verschenen rapport van Nictiz over cliëntparticipatie bij innovatie in de GGZ ondersteunt onze ideeën hierover.
“Maak het cliënten makkelijker om bij te dragen aan innovatie”
Faciliteer goede samenwerking, spreek waardering uit aan cliënten, houd rekening met de mentale belastbaarheid, koppel terug wat er met de imput gebeurt, houd een eindevaluatie, en maak tenslotte budgetvrij in de begroting voor cliëntparticipatie. Dat zijn randvoorwaarden om cliëntparticipatie succesvol te laten bijdragen aan de ontwikkeling van digitale zorg binnen de GGZ. Bovenstaande blijkt uit het recente Nictiz-rapport ‘Cliëntparticipatie bij innovatie in de GGZ. Samen op weg naar goede (digitale) zorg’.
In de GGZ worden cliënten al vaak betrokken bij innovatie en digitale zorg. Niet alleen cliënten en zorgverleners profiteren ervan, ook voor GGZ-instellingen levert cliëntparticipatie een aantal voordelen op, stellen de auteurs van het rapport. Zo gaat de kwaliteit van zorg omhoog, is er meer kans op tevredenheid en succes als digitale zorgtoepassingen aansluiten bij routines, wensen en behoeftes van gebruikers, en wordt daarnaast de zogeheten ‘blinde vlek’ weggenomen. Behandelaren kijken vaak vanuit een wetenschappelijke en professionele bril, en vullen soms onbedoeld in waar een cliënt behoefte aan heeft. De cliënt heeft echter een bredere kijk en kan de vertaalslag maken naar het dagelijkse leven.
Elf interviews
In opdracht van VWS onderzocht Nictiz hoe cliëntparticipatie bijdraagt aan het ontwikkelen en toepassen van digitale zorg en innovatie. Het rapport is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij dit thema, onder andere (cliënten)vertegenwoordigers, zorgprofessionals, zorginstellingen, leveranciers, en zorginkopers. In totaal zijn elf mensen uit de GGZ gevraagd om hun ervaringen met cliëntparticipatie te delen bij de ontwikkeling van innovatie en digitale zorg. Er is hiervoor gesproken met cliënten, projectleiders, productmanagers, innovatiemanagers, communicatieadviseurs en e-health adviseurs.
Randvoorwaarden voor succesvolle cliëntparticipatie
Op basis van de bevindingen hebben de auteurs van het rapport een aantal noodzakelijke randvoorwaarden geformuleerd om cliëntparticipatie succesvol te kunnen laten bijdragen aan het ontwikkelen en toepassen van digitale zorg en innovatie in de GGZ.
Ten eerste is het belangrijk om goede samenwerking te faciliteren. Hierbij dient gedacht te worden aan niet te lange sessies, aan een passende vergoeding, en aan een toegankelijke locatie. Nictiz-adviseur Michiel Faber, een van de auteurs van het rapport: “Het gaat om het creëren van een zo goed mogelijk klimaat voor de cliënt. Een geschikte locatie is daarbij heel belangrijk. Als je werkt met cliënten die vaak heel moe zijn, is het niet handig om af te spreken op de vijfde verdieping zonder dat er een lift aanwezig is.” Ten tweede moet waardering uitgesproken worden naar deelnemende cliënten. Ten derde moet er rekening gehouden worden met de mentale en lichamelijke belastbaarheid van cliënten. Ten vierde dient men terug te koppelen wat er met de input wordt gedaan, en waarom. Ten vijfde moet er een eindevaluatie worden gehouden samen met de cliënten. Ten slotte moet er budget worden vrij gemaakt in de begroting voor cliëntparticipatie.
Tips en succesfactoren
Ter aanvulling op de randvoorwaarden zetten de Nictiz-experts nog een aantal praktische tips en succesfactoren op een rijtje, gericht aan GGZ-instellingen. Enkele voorbeelden zijn dat cliënten zo vroeg bij het ontwikkelproces betrokken moeten worden, dat er tijdens de samenwerking wordt uitgegaan van gelijkwaardigheid, en dat de juiste werkvorm van participatie gekozen moet worden. Britt van Lettow, ook auteur van het rapport: “Het viel me op dat dit vaak naar voren kwam in de interviews. En dat is het mooie, dat in de GGZ mensen vaak worden uitgenodigd om te participeren vanwege hun talent, kwaliteit en opleiding en daarnaast ook cliënt zijn. Natuurlijk moet je als instelling de mogelijkheid om te participeren wel faciliteren.” Voor het kiezen van een passende mate van participatie is het goed om cliënten naar hun ervaringen te vragen. Ook is het belangrijk om aan cliënten terug te koppelen wat er met hun input wordt gedaan en waarom. De Participatieladder kan hierbij behulpzaam zijn. Ten slotte is het belangrijk dat successen intern gevierd worden met alle betrokkenen, en dat ze met anderen gedeeld worden. “Pak het podium, zo kan iedereen van elkaar leren”, aldus de Nictiz-experts in het rapport.
© SKIPR, Hester Hinloopen